Regels, regels en regels

Dit is het land van de duizend heuvels, maar ook het land van de duizend regels. Sommige zijn heel nuttige regels, andere zijn serieus bij het haar gegrepen. Zodra er ergens een probleem opduikt maakt de Rwandese overheid snel een wet om het probleem op te lossen. En de Rwandezen zijn heel volgzaam. Wet is wet. De wetten worden dan ook meestal nauwgezet gevolgd. Hieronder enkele wetten waarvan ik op de hoogte ben:

• Umuganda. Eigenlijk is dit verplicht vrijwilligerswerk. Elke laatste zaterdag van de maand moeten de Rwandezen gemeenschapswerk doen in hun gemeente. Openbaar domein opruimen, een weg repareren, het gras afdoen, … Op het platteland controleert de politie zelfs de huizen om te zien of niemand er probeert van onderuit te geraken. Als ze je thuis vinden tijdens umuganda riskeer je een boete.
• Verbod op plastiek zakken. Plastiek zakken werden meer en meer een milieuprobleem, dus werden ze maar meteen verboden. Als je hier naar de winkel gaat krijg je steeds een papieren zak mee in plaats van de plastieken zakken. Ook buitenlanders die op de luchthaven toekomen moeten hun plastieken zakken afgeven en worden verplicht papieren zakken te kopen. Op zich is het geen slecht idee, maar het is niet altijd even handig. Als je bijvoorbeeld een zak rijpe aardbeien koopt, dan scheurt de zak gegarandeerd voor je thuis bent door het vocht van de aardbeien. Miserie, en ik kan het weten. Ook als de mens naast u zich niet goed voelt in de bus en als het enigste dat voorhanden is, een papieren zak is, dan zit ge in de problemen. De typische Afrikaanse vuilnisbelten langs de kant van de weg zie je hier wel stukken minder, dus het werkt wel.
• Bomen omhakken voor brandhout is verboden. Door de vele heuvels en de intensieve landbouw op die heuvels, is erosie een groot probleem in Rwanda. Overbevolking zorgt er voor dat heel veel mensen bomen omhakten voor brandhout of om het hout te verbranden tot houtskool. De ontbossing werd echter zodanig erg dat het nu helemaal verboden is om nog bomen om te hakken. Bijgevolg is de prijs van houtskool gigantisch de hoogte in gegaan en hebben veel gezinnen het moeilijk om nog een warme maaltijd te kunnen klaarmaken.
• Als je aan een geasfalteerde weg woont, dan is het verplicht om voor je huis een tuin met bloemen aan te leggen. Kwestie van de weg wat mooier te maken. Dit geldt zowel voor de kleine commercant langs de weg, als voor het gezin dat in een klein lemen huisje woont en liever wat groenten voor zijn deur plant als voor de eigenaar van een grote villa.
• Het is verboden te huwen voor 21 jaar. Vreemde regel voor een Afrikaans land en in de praktijk wordt hij niet altijd gevolgd (zeker niet op het platteland). Ik vermoed dat deze regel opgelegd werd om wat aan familieplanning te doen. Als men niet mag trouwen voor 21 jaar, dan kan men (in principe) ook geen kinderen krijgen voor die leeftijd. Familieplanning is absoluut noodzakelijk want de bevolkingsgroei zal hier tot catastrofale gevolgen leiden.
• De nieuwste regel is het verbod op prikkeldraad en gebroken glas bovenop de muren in Kigali. Ieder deftig huis met omheining heeft echter prikkeldraad of gebroken glas op de muren. De regering heeft beslist dat dat lelijk en onnodig is. Alles moet dus weggehaald worden.
• Mototaxi’s moeten geregistreerd zijn en verplicht twee helmen hebben. Één voor de chauffeur en één voor de passagier. Goede regel, maar dit is ongetwijfeld het enige land in Afrika die een dergelijke regel heeft. Er zijn zware boetes voor overtredingen. Hygiënisch zal het dan wel weer niet zijn. Veel mensen hebben allerlei rare aandoeningen op hun hoofd.
• Er is een verbod om over grasperken te lopen in Kigali. Ik heb er zelf al eens bijna een boete voor aan mijn been gehad. Sjans dat ik mzungu ben of ik had het zitten.
• In Kigali is het verboden om op blote voeten te lopen. Met deze regel wil men de bedelaars en straatkinderen uit de stad houden. Bedelaars zijn niet goed voor het imago van de stad en jagen toeristen weg.
• Het is verboden om met slippers een overheidsgebouw te betreden. Men moet gesloten schoenen aanhebben. Voor sommige overheidsgebouwen kan je dan ook gesloten schoenen huren.
• Het is verboden om het vee buiten te laten grazen. Als het vee vrij rondloopt verspreiden ze ziektes en veroorzaken ze allerlei conflicten omdat ze andermans gewassen opeten. Ze moeten dus heel hun leven in de stallen blijven. Dat veroorzaakt dan weer andere ziektes door het gebrek aan beweging. Veel beesten worden ook blind door heel de tijd in het donker te zitten waardoor ze minder eten, minder vet worden en dus ook minder melk geven.
• In de stadscentra is het verboden om aan de straatkant eetstalletjes te openen. Men vindt dat onhygiënisch. Wel jammer want dat zorgt altijd voor een gezellige sfeer.
• Fietsen zijn verboden in de stadscentra. Het zou te onveilig zijn. En dat terwijl de stadscentra overspoeld worden met levensgevaarlijke moto’s en brommers.
• Het is verboden om van hetzelfde rietje te drinken. Zo werden teveel ziektes verspreid. Iedereen moet zijn eigen rietje of eigen glas hebben. Ook de herbruikbare rietjes worden gebannen.
• Brochettes mogen niet op metalen staven gestoken worden, enkel op houten stokken. Aan de klant wordt gevraagd de stokken te kraken na het eten van de brochettes zodat de stokken niet opnieuw gebruikt kunnen worden.
• En de belangrijkste regel van al: het is verboden om nog over het etnisch onderscheid te spreken. Iedereen is Rwandees. De stammenverschillen mogen niet meer benoemd worden. Volgens de overheid bestaan ze zelfs niet meer. Dat betekent echter niet dat ze daarmee in de praktijk verdwenen zijn. Integendeel, het onderscheid wordt er soms nog door versterkt omdat men er enkel in het “geniep” kan over spreken. Men heeft de neiging daardoor nog meer op de eigen groep terug te plooien. Als men echter betrapt wordt het onderscheid te benoemen, komt men in de gevangenis terecht en krijgt men de zware beschuldiging een aanhanger te zijn van de ‘idéologie génocidair’. De bestraffing van de regel is wat buiten proportie, maar de meningen over het nut van de regel zijn verdeeld. Sommigen denken dat het een goede manier is om over de verschillen te komen en in vrede samen te leven. Ik heb toch mijn twijfels.